طراحی تاسیسات الکتریکی بخش مهمی از پروسه ساخت و تجهیز ساختمان به شمار می رود. تفاوتی ندارد کاربری ساختمان ها چگونه باشد. در هر حال طراحی و نصب تجهیزات الکتریکی اقدامی ضروری است که جهت تامین نیاز ساکنین انجام می شود.
در تعریف تأسیسات الکتریکی می‌توان گفت تأسیسات الکتریکی شامل طراحی سیستم‌های سیم کشی اماکن مسکونی و مراکز صنعتی و شامل مباحثی مانند روشنائی، برق رسانی، هوشمندسازی ساختمان، تلفن، آنتن مرکزی، سیستم اعلام حریق، اجرای شبکه رایانه‌ای، منبع تغذیه اضطراری، اجرا و خدمات آسانسور و پله برقی و دوربین مداربسته می‌باشد.
طراحی تاسیسات برقی ساختمان ها درست پس از اتمام نقشه های معماری، مشخص شدن جانمایی تاسیسات مکانیکی و تعیین میزان مصرف هر واحد از تأسیسات مکانیکی، استارت می خورد. این بدین معناست که طراحی تاسیسات برقی در آخرین مرحله از ساخت و اجرای ساختمان و پیش از نازک کاری های داخلی صورت می گیرد. بسیاری از افراد طراحی تاسیسات الکتریکی ساختمان ها را سیستم سیم کشی ساختمان تعریف می کنند. این در حالیست که تأسیسات برقی ساختمان بسیار گسترده تر از نصب یک شبکه ساده سیم کشی است.
به طور معمول طراحی تاسیسات برقی ساختمان ها با توجه به کاربری آنان صورت می گیرد. در برخی واحدها انجام طراحی با توجه به آسیب زا بودن شبکه های برقی، دقت بالایی می طلبد. این در حالیست که در ساختمان های مسکونی و آپارتمان ها، طراحی با یک استراتژی ساده صورت می گیرد. در یک نگاه کلی می‌توان تاسیسات مکانیکی ساختمان را در طراحی و راه اندازی سیستم های روشنایی و برق رسانی، دوربین های مداربسته، منبع تغذیه اضطراری، پله برقی، آسانسور، آنتن های مرکزی، سیستم اعلام حریق و مواردی از این قبیل خلاصه نمود.
در اولین مرحله از طراحی، توان مورد نیاز برای روشنایی، برق رسانی و محل استقرار بارها مشخص می شود. در تعیین توان مصرفی کل، ضریب هایی همچون همزمانی و دیماند نیز به کار گرفته می شوند. همچنین تابلوهای تقسیم شناسایی شده و مسیر هادی ها به همراه طول هر یک مشخص می شود. در برخی کاربری های خاص همچون مراکز تجاری، ظرفیت ژنراتورها و ترانسفورماتورها نیز تعیین می شود.
در دومین مرحله از طراحی تاسیسات الکتریکی، بار هادی، سطح مقطع آن و نوع هادی مشخص می شود. در این مرحله از کار بیشترین توجه مهندسین برق به انتخاب نوع هادی و پس از آن محاسبه افت ولتاژ در شرایط عادی و خاص اختصاص می یابد. برای مثال نوع عایق ها، ساختار و تعداد رشته ها و همچنین سیم یا کابل هر یک تعیین می‌شود.
- محاسبه جریان اتصال کوتاه ماکزیمم و مینیمم
- انتخاب حفاظت ها، تنظیم آنان و اطمینان از هماهنگی میان حفاظت ها برای انجام حفاظت صحیح
- انتخاب تجهیزات جانبی مورد نیاز همچون سیستم های برق اضطراری، ترمینال ها و تابلوهای تقسیم
اصول طراحی نقشه های برقی ساختمان در مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان عنوان شده است. تدوین این مقررات در یک آیین نامه مشخص به تامین ایمنی ساکنین، ایمنی ساختمان، سلامت تاسیسات الکتریکی ساختمان و همچنین تجهیزات و محتویات داخل آنان، کمک شایانی نموده است. با رعایت این ضوابط و الزامات می توان شرایط مناسبی برای تامین روشنایی و برق رسانی به دستگاه های مختلف، فراهم نمود. مطابق این مقررات، تمام تجهیزات برقی مورد استفاده در طراحی و اجرا، می بایست حداقل مطابق یک استاندارد معتبر ساخته شده باشند. شدت روشنایی مورد نیاز در هر محیط نیز در تناسب با کاربری آن، تامین شود.
لیست استانداردهای قابل استفاده در تجهیزات برقی در این آیین نامه معرفی شده که از مهم ترین آن ها می توان به استاندارد ملی (ISIRI) و IEC اشاره نمود. مطابق آنچه که در این آیین نامه عنوان شده، بهترین سیستم الکتریکی برای ساختمان ها بر پایه سیستم TN از نوع TN-C-S یا TN-S راه اندازی می شود. در صورتی که از مقررات لازم برای اجرای این سیستم اطلاع نداشته باشید، می توانند در این آیین نامه آن را مطالعه کنید. پیش بینی ماکزیمم توان مصرفی از دیگر الزاماتی است که در مبحث سیزدهم ساختمان عنوان شده است. این آیین نامه تمام آنچه برای راه‌اندازی ایمن تاسیسات برقی ساختمان نیاز دارید، بازگو کرده است. از مهم ترین آنان می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اصول طراحی تاسیسات الکتریکی ساختمان
- انتخاب تجهیزات الکتریکی
- اصول حفاظت از تاسیسات برقی، اشخاص، حیوانات، لوازم و وسایل ساختمان
- نحوه نصب، برپایی و تست ها اولیه
- نحوه کنترل تاسیسات الکتریکی ساختمان
